Sámis 14

32 / 68

32 Sámis 14/2013
prosa. Duogáš lei ee. ahte girjjálašvuohta dovddai iežas
áitojuvvon ođđa mediaid ja interneahta geažil. Dát sá­
gastallan ii leat joatkašuvvon, navdimis vuosttažettiin
dan dihtii go interneahtta ii oro šaddamin áittan čállon
sátnái – dat dáidá baicce viiddidit vejolašvuođaid čála­
laš ovdanbuktimii. Girjjálašvuođa fága siskkobeal­
de hállojuvvo ge ahte leat johtimin autonoma estetih­
kas heteronoma girjjálašvuhtii; ahte eai gáibiduvvo šat
seammá čielga ráját das goas man šaŋŋera geavaha, ah­
te mii vásihat eanet aht’ eanet seaguhus-hámiid goit
čáppagirjjálašvuođas. Fágagirjjálašvuođa ovdanbuk­
tin ge lea šaddamin lupmosebbo, vaikko vel sámi aka­
demihkkáriid gaskkas dat čállinstiila ii leat dássážii
gal nu sakka vuhtton. Árvvoštallit gis leat bealisteaset
dovddahan balu ahte vuđolaš árvvoštallan soaitá gár­
tat gillát interneahta áigeguovdilvuođa ja dilihisvuođa
geažil – ahte olbmot eai mahkáš loga guhkes ja vuđolaš
árvvoštallamiid neahtas. Ii dat ge oro duođaštuvvamin,
mii oaidnit dan sadjái ahte eanet aht’ eanet áigečállagat
válljejit almmuhit neahta bokte; šaddat online. Nup­
pe dáfus orru baicce árvvoštallan ieš rievdamin, muhto
dat lea eará fáddá man sáhttá eará háve giehtadallat.
Mo dasto Sámis-áigečállaga hárrái? Vaikko buohkat
navdet Sámisa leat dušše fágagirjjálaš buvttan, de SFS
álggahii bláđi čálakultuvrralaš áigečálan. Čálakultuvrii
gullá sihke fága- ja čáppagirjjálašvuohta, muhto lea ád­
dehahtti ahte nu guhká go SFS lea áigečállaga duoh­
ken, de das ilbmet eanet dokumentára čállosat go
fikšuvdnateavsttat. Ii dattege leat mihkkige hehttehus­
aid Sámis bokte almmuhit maiddá earálágan teavsttaid,
nugo muhtumin leat ge dahkan, vaikko eat nu dávjá.
Sámis hálida ođđa čállosiid mat eai leat ovdal almmu­
huvvon eará sajis, ja áinnas livččii somá jus Sámisáig­
gi mielde šattašii dat medium Sámis man bokte ođđa
čállit, ođđa ideat, ođđa čála- ja ovdanbuktinhámit
iđášedje. Dál lea áigečála dan mađe etablerejuvvon
čálakultuvrralaš gaskaoapmin ahte arvá – jus hástaluv­
vo dahje ieš fuomáša dan guvlui– geahččaladdat, leh­
kos dál sáhka stiillas, sisdoalus, hámis dahje šaŋŋeris.
Sámi čálakultuvra dárbbaša eksperimenterema vai bis­
su geasuheaddjin ja hástaleaddjin, ja buot eanemus dat
dárbbaša praktiserejeaddjiid – olbmot geat čállet!