Sámis 26

14 Sámis 26/2017 HOLGABUOĐU SULLASAŠ LEA leamaš sierrán-buođđu, mii lea geavahuvvon goittot Buolbmágis ja Kárášjogas. Ceakkorissiid sajis bidje hui lávga sierrámiid, mat ledje seakka beahce- dahje soahkemuorat. Nu gohčoduvvui dákkár buođđu sierrán-buođđun. Govva 6. Ovdal geavahuvvui doarrása bajábealde seagan, mii galggai doažžudit rávnnji. Seagan -nomena vearba lea seahkut mas leat guokte mearkkašumi, 1) seahkut áid­ di omd. rissiiguin dahje 2) seahkut buođu seagana. Seagan -sátni lea namahuvvon muhtun dutkosis 1900- logu álggus Deanuleagis goallossátnin sáibmaseagan. (Sirelius 1906, gč. Nesheim, s. 165, 178). Goallossátni sáibmaseagan orru muitaleamen dan ahte seagan ov­ dal lea leamaš sierra buođđu bivdit smávvaguliid. ( Sái- bma han lea smávvaguliid várás). Danne orru leamen čielggas ahte Deanučázádaga guolásteaddjiin leat leamaš eambbo buođđu-šlájat go mat otne leat. Goallosstuvvon sánit sáibma-seagan ja vearba seahkut orrot čájeheamen dan ahte sápmelaččat Buolbmágis ja Kárášjogas guhká leat máhttán seahkut áiddiid nan­ námis ja jogas seahkut seagana buođu várás. Dat oassi buođus gosa luossa čákŋá, lea joddu, mii lea eamiboares sámi sátni ja man sáhttá guorrat “Proto- Finno-Saamic” áigái. (Gč. Sammallahti, s. 123). Sátni galgá leat dovddus Anáris ja muhtun sámi suopmaniin Ruoŧas. Joddu lea álgoálggus geavahuvvon njaŋggo- dahje njuolggofierbmin, ja erenoamážit bolohin, bo­ lotfierbmin. (Gč. Nesheim, s. 101, 102). Eamibuođuin gal lei joddu njuolggofierbmi mohki haga. Joddu mohkiin – joddomohkki – gal várra lea dahkkon ođđaáiggis, erenoamážit maŋŋá go luossa šattai gáv­ pegálvun (gč. vuollelis). Deaŧalaš ráhkkanus buođus lea čuollu, mii dábálaččat lea vitnjut oali guvlui. Sátni geavahuvvo maiddái Leavnnjajogas. Čuollu lea spesiálsátni ja danne ferte leat hui boaris. Álgobuođuin čuollu gal várra ii lean nu deaŧalaš. Muhtun sajiin rádjaguovllus lea buođđu čuolu haga, erenoamážit giđđat gáddebuođuin. (Nesheim, s. 174-176). Otná buođu čuolus leat fierbmi ja čuolddat. Ovdal leat maiddái geavahuvvon rissit.