Sámis 26

Sámis 26/2017 49 kiid fertii háhkat báikkálaččat, muhto eará lágan bálv­ váid berrii ieš buktit, dasgo guovllu ássit illá dohkkejit si- viliserejuvvon dállodollui. Davvi-Norgga guolástusbagadalli maid namahii kultur- ja gielladili, ja daid miellaguottuid mat eiseválddiin leat leamaš sápmelaččaide. Son čállá ahte; Čázádaga dutkamušat leat váddásat. Eanaš olbmot geat ásset deatnogáttis, leat sápmelaččat. Sii eai ád- de dahje eai dáhto áddet amas olbmuid. Singuin lea menddo dávjá meannuduvvon nu ahte sis lea sivva eahpidit. Livččii ávkkálaš jos dálá dutkit ja hálddašeaddjit geahč­ čalivčče bures oahpásmuvvat dainna hálddašanárbe­ vieruin mas sii ieža ge leat oassin. Dat lea earenoamáš deaŧalaš danin go maŋimuš moaddelot jagi lea sámi kul- tuvra almmolaččat dohkkehuvvon, ja lea maid ásahuv­ von sierra vuođđoláhkaparagráfa sápmelaččaid riekte- dillái. Dát paragráfa mielddisbuktá ahte dál galgá leat prinsihpalaš ovttadássásašvuohta sámi ja dáža kultuvr- raid gaskkas. Dát positiivvalaš ovdáneapmi berre mielddisbuktit ah- te sámi árbevirolaš máhttu adnojuvvo eanet árvvus – ja ahte dat galgá árvvoštallojuvvot go dutkit ja háldda­ šeaddjit áigot luossabivddu reguleret. Árbevirolaš máhttu lea dáhtuiguin guđđojuvvon Deanučázádaga guolástanhálddašeapmi mii lága ja njuolggadusa mielde lea dat ásahus mii galgá hálddašit čázádaga guoli ja bivddu, deattuha garrasit ahte árbe­ virolaš diehtu galgá leat hálddašeami deaŧalaš vuođđu: Luossamáddodat galgá seailluhuvvot olles deatno- guovllus, ja čázádaga hálddašeapmi galgá dáhpá- huvvat guoddillis vuogi mielde, máhttovuođu miel- de mas lea sihke árbevirolaš ja dieđalaš máhttu. Dat sihkkarastá legitimitehta ja ahte maiddái boahttevaš buolvvat besset illudit ja ávkki atnit deanus. Dát mearkkaša ahte ii sáhte badjelgeahččat dan máhtto­ vuođu maid deatnogátte ássit leat háhkan čuđiid ja duháhiid jagiid mielde. Dađe bahábut lea dát máht- tu measta áibbas váilon maiddá ođđa Deanučázádaga bivdošiehtadusa vuođus. Dat lea šiehtadus man norgalaš ja suopmelaš eiseválddit nággejedje mearridit – earet