Sámis 26

50 Sámis 26/2017 eará dainna vugiin ahte vuoigatvuođaoamasteaddjit eai boahtán diehtit, ja dan láhkai báhce loahpalaš šiehta­ demiid olggobeallái 2016 giđa. Mu čuoččuhus lea ahte árbevirolaš dieđu olggušteapmi lea sihke norgalaš ja riikkaidgaskasaš rievtti vuostá, dát guoská earet eará ON-soahpamuššii biologalaš vallji­ vuođa hárrái, ILO-soahpamuššii álgoálbmogiid ja čear­ daálbmogiid hárrái, ONa álgoálbmotjulggaštussii, ja áinnas Luondduvalljivuođaláhkii. Buot dát sisttisdollet nana eahpenjulges ja njulges mearrádusaid das mo árbevirolaš máhttu – ja namalas- sii álgoálbmogiid árbevirolaš máhttu – galgá leat oas- sin mearridanvuođus das mo ođasmahtti luondduláhjit regulerejuvvojit. Dakkár gáibádusat gávdnojit maiddái ehtalaš njuolggadusain dutkiid várás geat leat háhkamin máhtu mii galgá leat dákkár hálddašanmearrádusaid vuođđun (Geahča vuollelis). Mii de lea sivvan dasa go árbevirolaš máhttu Deanu­ čázádaga luosa hárrái ii váldojuvvo vuhtii, vaikko eai goassege ovdal leat leamaš nu nana láhkagohččumat das ahte dat galgá leat oassin máhttovuođus daidda regule- remiidda mat dáhpáhuvvet? Okta guovddáš sivva orru leamen ahte oktasaš suoma-norgga dutkanjoavku ii leat jáhkkán ahte dakkár dieh- tu guoská áššái (Working Group on Salmon Monito- ring and Research in the Tana River System) . Dát eavt- tuid-mearrideaddji joavku lea earet eará ávžžuhan háld­ dašeddjiid ahte eai daga maidege ovddidan dihtii dák- kár árbevirolaš dieđuid. Dutkanjoavkku mielas – jagi 2012 raporta – dákkár máhtus lea ráddjejuvvon árvu, ja ahte ođđa DH proseassa dobbánahtášii, maŋidivčče ja váttásmahtášii áššiid – dearail, delay and complicate things (Status of the River Tana Salmon Population, re- port 1 – 2012 , earenoamážit siidu 29 jv). Dát raporttat almmuhuvvojit eŋgelasgillii, nu ahte stuorra oassi čázádaga luossabivdiin eai oaččo vejolaš­ vuođa lohkat mo biologat árvvoštallet sin máhtu. Dát guoská maiddái 2016 raportii. Das celkojuvvo earet eará ahte luonddudieđa geahččala gávdnat objektiivvalaš duohtavuođaid, muhto báikkálaš ja árbevirolaš máhtu dutkan lea relativisttalaš ja čilge olbmuid ja sin máhtto- oskku vuogádaga – Natural sciences are concerned with finding objective truths, while the research of local/tradi- tional knowledge is relativistic and descriptive about peop- le and their knowledge-belief system. Dát lea njulgestaga badjelgeahččat árbevirolaš sámi luondduáddejumi ja hálddašankultuvrra. Dálkkádat-ja birasdepartemeanta geažida dasa lassin ahte go báikká­ laš olbmot gáibidit ahte árbevirolaš máhttu galgá leat oassin hálddašanvuođus, lea dan láhkái áddemis ahte dákkár máhttu galgá leat dat mii mearrida mo háldda­ šeapmi dáhpáhuvvá. Dát boahtá dán láhkai ovdan čál­ losis Proposisjon 54 S (2016 – 2017) – Samtykke til inn- gåelse av avtale mellom Norge og Finland om fisket i Ta- navassdraget av 3. september (Prop. 54 S) (Evttohus 54 S (2016–2017) – Mieđáhus dahkat šiehtadusa Norg- ga ja Suoma gaskkas Deanučázádaga bivddu hárrái čakčamánu 3.b. (Prop. 54 S): Departemeanta dáhttu deattuhit ahte buot ođđa­ áigásaš hálddašeapmi ealli resurssaid hárrái fer- te vuođđuduvvot buoremus dieđalaš dihtui, ja báikkálaš olbmuid vásáhusmáhttui ii sáhte biddjo-