43 / 60
Saemeste saaman
SÁMIS
1/2013
43
fuehpiebarkojne sjædta.) Mijjen maadter-aahkah,
-aajjah leah gellietjuetien jaepiej tjirrh veeljie gïelem
eevtiedamme mejnie gåerede eatnemen, jïh almetji
jielemen ovmesevoeth joekoen tjïertestidh – ij barre
lustestallemen gaavhtan (- njaalmeldh kultuvresne
bene daerpies orreme radtjoeslaakan joekoen
buerkiestidh.) Gulliegïeline gohtjijibie – jïh dejbeeli
vierhtiedimmesne
gåabpatjahkh
praktihke jïh tjaebpies.
Lidteratuvrh
Bäckman, Louise (red.) Rolf Kjellström 1979:
Kristoffer Sjulssons minnen – Om vapstenlapparna
i början af 1800-talet – Upptecknade af O.P.Pettersson.
Acta Lapponica 20. Nordiska Museet.
Krupat, Arnold 1992:
Ethnocriticism: ethnography,
history, literature.
University of California Press.
Oxford, England.
Krupat, Arnold 2002:
Red matters: Native American
studies.
University of Pennsylvania Press. Philadelphia,
Pennsylvania.
Nielsen, Konrad 1947: ”Utslag av lappisk
spesialiseringstendens”. Lapponica. Studia
Septentrionalia III. Aschehoug, Oslo.
•
meanoe (Krupat 1992, 2002). Nov lea gujhth nimhtie
dagkarine kultuvresne, gusnie aerpiemaahtoe (almetjei
dååjrehtsh, maahtoe jïh daajroe) annje lea akten
boelven gietjeste barre njalmeldh orreme. Mijjien
aajjah, aahkah, jïh kaanne tjidtjieh, aehtjieh idtjin
lïerh tjaeledh jïh lohkedh. Åarjelsaemien gïele hov
lij guhkiem barre joekoen kultuvrelle konteekstine
nåhtadamme. Guktie dellie maehtiejibie bajjehtidh
ahte saemieh leah eevre daan raajan soeth, heamtuvrh,
joejkemh, vuelieh jïh soptsestimmieh vijriebasse
saahteme aerpiemaahtoen vuekine. Jïh ibie bajjehth
mijjien soeth leah fiksjovne vuj histovrije, eah barre
heamtuvrh vuj bene saetnies gænnah, mohte kanne
jïjnjebine daltesne leah gåabpatjahkh. Noerhtesaemieh
gïdtjh guhkebe jïjtsh gïelem evtiedamme – minngemes
vijhteluhkie jaepiej tjirrh –guktie siebredahken
gaajhkine sïentesne, byjjehks administrasjovnesne,
tjïeltesne, bovresne jïh dovne akademijesne govloe
saemiestieh. Åarjelsaemiej lea stoerre aerpiegaeriem
dovne gïelen jïh kultuvren muhteste. Dagke nov aaj
buerie ahte ibie annje hinneme gïelem sjïehtesjidh
stoerresiebredahken gaajhkide tjåhkoetjïehtjelidie,
juktie dellie annje lea nuepie gïelen veeljiem seatadidh
dennie provsessine, jïh kultuvren ussjelivuekie
jarkoestimmiebarkosne mujhtedh. Ij barre ammes
gïelemaallen mietie skodtedh ihke dan fuehpesne
libie (bene naan aejkien gujhth dam aaj tjoevere,
praktihke gïelebarkoe daamtaj aejkiemieriej gaavhtan