Saemeste saaman 1

9 / 60

Saemeste saaman SÁMIS 1/2013 9
Dagke gïeleteknologije viehkine jïh
aevhkine­båetije biejjide?
Dagkerh gïeleteknologijen viehkievierhtieh daerpies
båetije biejjide gïeleevtiedæmman jïh gïelenænnoes­
tæmman. Abpe siebriedahke jïh dah stööremes jïh åa­
jvahkommes gïelh leah guhkiem dejnie digitaale våa­
roeminie jallh ”plattformine” orreme jïh nimhtie al­
metji tjaelemem dåarjelieh. Saemiegïelh edtjieh seam­
mavyörtegisnie årrodh, jïh dagkerh programmh; Div­
vun staerie­dimmiedïrregh, digitaale baakoegærjah jïh
Oahpa learoeprogramme viehkiehtieh gïelem vaarje­
lidh. Gosse Nöörjen jïh Sveerjengïelh åarjelsaemien­
gïelem aejhtieh, dle dagkerh dïrregh viehkiehtieh nor­
mem steeredidh, badth aaj viehkiehtieh gïelen sjïe­
re grammatihken bielieh steeredidh jïh vaarjelidh. Al­
metjh ”tjoeverieh” normen mietie tjaeledh, jïh destie aaj
almetjh lierieh mij dïhte sjïere åarjelsaemien lea. Nimh­
tie aaj dah programmh ”gïelevarjelimmine” jallh daa­
roen ”språkkonserverende” sjædta. Vuesiehtæmman,
åarjelsaemieh muvhtene dejtie dualis- hammojde åajal­
dehtieh utnedh jallh muvhtene daaroen raajesebæg­
koem utnieh gosse soptsestieh. Gosse programmh gååv­
nesieh mah viehkiehtieh måjhtajehtedh dejtie hammoj­
de utnedh, eah dellie man varki dah sjïere åarjelsaemien
hammoeh jallh sjïere grammatihken bielieh gaarvanieh.
Dïhte mubpie buerie dej gïeleteknologijen program­
migujmie, almetjh nuepiem åadtjoeh åarjelsaemiengïe­
lem lïeredh jïh leah aaj hijven almetjidie gïeh eah man
jïjnjem saemien maehtieh tjaeledh. Gosse digitaale baa­
koegærjah jïh Divvun staeriedimmieprogrammh gååv­
nesieh mah dejtie sojjeldihkie baakojde daejrieh, dle ael­
kebe sjædta almetjidie saemien lohkedh jïh aaj aelkedh
jienebem saemien tjaeledh. Daesnie maahta gaavnedh
magkerh vielie digitaale viehkievierhtieh gååvnesieh
. Nimhtie
aaj dah digitaale viehkievierhtieh aaj viehkiehtieh gïe­
lem jieliehtidh/revitaliseeredh.
Vielie prosjekth vuertiemisnie. Gosse grammatihken
analysatovre våaroeminie dellie gåarede vielie gïeletek­
nologijen viehkiedïrregh darjodh, vuesiehtæmman dam
tekstegïetedallemem/ teksteprosesseringem buerie­
didh, gïelelearoem, digitaale baakoegærjide jïh aaj syn­
taktihke soptsestimmiem evtiedidh. Programmh mah
leah vihkele gïelide daaletje siebriedahkine, badth aaj
buerie viehkievierhtine gïeledotkemasse.
•