Saemeste saaman 1

6 / 60

6 Saemeste saaman SÁMIS 1/2013
Maja Lisa Kappfjell
Jïjnjesh sih govleme saemien staeriedimmie­
programmi bïjre, Oahpa saemiengïeleh learoe­
programmi jïh digitaale baakoegærjaj bïjre mah
leah dovne noerhtesaemien, julevsaemien jïh åarjel­
saemien gïeline. Mejtie dah daerpies jïh guktie maeh­
tieh dagkerh gïeleteknologijen programmh saemien
gïelenænnoestæmman jïh evtiedæmman viehkine jïh
aevhkine årrodh?
Giellatekno, mij lea Saemien gïeleteknologijejarnge
Tromsøen Universiteetesne hov lij aalkovisnie pros­
jekte 2001 tjaktjen raejeste, jïh ulmie lij grammatih­
ken joekehtimmiem jïh raajesejoekehtimmiem noerhte­
saemien­gïelese darjodh. Jaepien 2004:n raejeste pros­
jekte aaj raajesebægkojne barkeme.
2005:n jaepien Saemiedigkien prosjekte Divvun tseeg­
kesovvi, mij edtji saemien staeriedimmiedïrregh, vo­
estegh noerhte/- jïh julevsaemiengïelide stealladidh.
Giella­teknodåehkie jïh Divvundåehkie leah deh­
tie raejeste ektesne saemien gïeli morfologihke gïele­
gaaltije-fijligujmie barkeme. 2011:n raejeste Divvun
Tromsøen Universiteeten åalan sjïdti. Daate barkoe jïh
dagkerh gïelegaaltijefijlh leah buerie våaroeminie jallh
maadteginie jeatjah gïeleprosjektide.
Grammatihken joekehtimmie
Voestegh Giellatekno jïh Divvun leah grammatihken
joekehtimmiem/automaatem gaajhkide saemien gïeli­
de dorjeme. Daate våaroeminie jallh maadtojne gaajh­
kide jeatjah prosjektide, mej bïjre vuelelen tjaalasovve­
me. Sae­mien teksth libie tjöönghkeme, nimhtie baa­
koeh åådtjeme, dejtie klassifiseereme jïh joekehtim­
miem vadteme. Vuesiehtæmman gosse tjaalah baakoem
gåatan dle dam sojjehtimmiem vååjnesasse åadtjoeh, jïh
nimhtie åadtjoeh daejredh ”+N” nomene lea, jïh ”+Sg”
lea singulaare jïh ”+Ill” illatijve lea.
gåatan gåetie+N+Sg+iIl
Vijriebasse maahta aaj seerkemegietjiem lissiehtidh,
gosse tjaalah;
gåatatjasse gåetie+N+Der/Dimin+N+Sg+Ill
Dle åadtjoeh daejredh ”gåetie+N” Nomene lea, jïh
”+Der/Dimin” buerkeste ahte seerkemegietjie diminu­
tijve lea, jïh ”+N” vihth buerkeste gåatetje lea nomene,
”+Sg” lea singulaare jïh ”+ill” lea illatijve. Dellie ellies
joekehtimmiem dehtie baakoste åådtjeme! Dïhte mub­
pie buerie, Analysatovre aktede baakoste gellie joekeh­
timmieh vadta, gosse tjaalah gåatatjasse, dellie dïhte
mubpie joekehtimmie aaj jæjhta:
gåata+N+Der/Dimin+N+Sg+Ill
Dagke
gïeleteknologije