Sámis 14

8 / 68

8 Sámis 14/2013
Bargiidbellodat ja buot eará stuorradiggebellodagat
leat almmage guođadan iežaset áigon ja virggálaš dárui­
duhttindoaibmabijuid 25 jagi dás ovdal – dalle go sáme­
paragráfa nannejuvvui Norgga vuođđolágas, sámeláh­
ka mearriduvvui ja Sámediggi ásahuvvui. Buot dáid
bellodagain báhce goitge jienasteaddjit, geat eai lean
duhtavaččat bellodagaset ođđa sámepolitihkalaš linn­
jái. Dáid jienasteddjiid lea Ovddádusbellodat njunnen.
Almmus populisttalaš retorihka veagas lea Ovddádus­
bellodat váikkuhan daid eará bellodagaid duhtameaht­
tun jienasteddjiid ja luohttámušolbmuidnai, geat
fas leat bákkuhan bellodagaideaset goazastit sámiid
vuoigatvuođaid ovddideami.
Guovtti maŋemus stuorradiggeáigodagas, go rukses­
ruoná ráđđehus lea stivren Norgga, leat olugat oaidnán
guđe láhkai Ovddádusbellodaga dálá ja Bargiidbelloda­
ga ovddeš vuoigŋa lea báidnán eiseválddiid politihka.
Maŋŋil go finnmárkkuláhka mearriduvvui, ja Bargiid­
bellodat lihtodii Guovddášbellodagain ja Sosialisttalaš
Gurutbellodagain cegget ráđđehusa 2005s, ii leat dáža
eiseválddiid politihkka sámi áššiin ovdánan, muhto lea
baicca maŋŋánan.
Ovdal 2009 válggaid dáhkidii Bargiidbellodaga Inga-
Lill Olsen, ahte Sámediggi ii galgga goassege šaddat
eambbo go ráđđeaddi orgánan. Válgagiččus son fal­
lehii ja vásttostii Egil Olli ja sámi-Bargiidbelloda­
ga, geat sámepolitihkalaš konfereanssasteaset dan ja­
gi viimmat ledje mearridan, ahte sii áigot bargat Sáme­
diggái iešstivrejumi siskkáldas ja báikkálaš sámi áššiin.
Álgoálbmogiid iešstivrejupmi ja iešmearrideapmi, mii
lea nannejuvvon ONa deklarašuvnnas eamiálbmogiid
vuoigatvuođaid hárrái 2007s, lea mearrádusa vuođus.
Olsena bargu orui leamen bellodahkii goalgŋat daid jie­
nasteddjiid, geat ovddit válggain ledje goaddan Olav
Gunnar Balloi ja gárgidan Finnmárkku Sosialisttalaš
Gurutbellodahkii. Ballo lei anti-sámi doajáhaga alde
borjánan Stuorradiggái moanaid válggain ja gesii eat­
nat jienasteddjiid finnmárkkulága ja Sámedikki vuost­
taldemiin ovtta vuoiŋŋas Ovddádusbellodagain. Sihke
Helga Pedersen ja Jens Stoltenberg ieš šikkuiga Olli ja
su sámi bellodatustibiid cealkimiin, ahte "sámi iešstivre­
jupmi lea boasttu doaba." Maiddái Erna Solberg ja
Olgeš hilgo Sámedikki siskkáldas iešstivrenjurdaga ov­
dal 2009 válggaid.
Ruksesruoná ráđđehus lea ovddit stuorradiggeáigo­
dagas stuorra prinsihppaáššiin nu go minerálalágas,
riddoguolástanlávdegotti árvalusas, boazodoallo­
hálddahusa nuppástuhttimis ja Sámedikki budjeahta
ovddalgihteráđđádallanvejolašvuođas, dahkan mear­
rádusaid Sámedikki dáhtu ja vuordagiid vuostá. Dáin
áššiin lea ruksesruoná ráđđehus čájehan ráđđádallan­
šiehtadusa váilevašvuođa, namalassii ahte Sámedig­
gi oažžu ráđđádaladettiin gáibidit ja oaivvildit maid
sihtá, muhto ráđđehus goitge dahká ja mearrida maid
dáhttu. Ráđđádallamat eai leat šiehtadallamat, mat
gal baicca mielddisbuvttášedje ahte goappašat bea­
lit livččiiga ovtta vásttolaččat šiehtadusas. Stoltenberg-
ráđđehus lea čađaheamis bokte láivudan ráđđá­
dallamiid ja dahkan daid eambbo gulaskuddamin go
duođalaš ráđđádallamin. Dan lea dahkan sollen dihtii
duhtameahttun jienasteddjiid ja luohttámušolbmuid
earenoamážit Finnmárkkus, amas juo manahit sin
Ovddádusbellodahkii, mii lohpida politihka jorgalit