Sámis 13

10 / 60

10 Sámis 13/2013
Eai buot jienat ovddastuvvon
Válggain leat olut jienat mat eai leat ovddastuvvon
Sáme­dikkis. Dása lea sivvan dat go eanaš unnit joavkkut
eai juvssa nu olu jienaid válgabiirres ahte ožžot áirasa.
Go lohká olles riikka jienaid oktii, de lei 1989s sin loh­
ku 1.033 jiena, 25%, ja 1993s fas 1.499 jiena, 27,8%. Sá­
mi joavkkuid ja dáža bellodagaid logut leat sullii seam­
ma dásis.
Dattege leat válganjuolggadusat nu ahte unnit joavk­
kut sáhtte muhtin biirres oažžut dan mađe jienaid ahte
ožžot maiddái áirasa Sámediggái. Nu lea leamaš Sáme­
dikkis álggu rájes juo nu gohčoduvvon "ovt’olbmo
joavkkut". Vaikke vel válganjuolggadusaid leat riev­
dadan, ja válgabiirriid časkán oktii, de lea leamaš
maŋemuš áigodagas ge "ovt’olbmo joavkkuin" stuorra
váikkuhanvejolašvuohta. Dán fámu sii ožžot go stuorát
joavku dárbbaša sin doarjaga dasa ahte ásahit eanetlogu,
ja beassat cegget "ráđđehusa".
Johttisámelista ain bistimin
"Ovt’olbmo joavkut" ihtet ja jávket, orru leat leamen
oalle dábálaš go geahččá makkár listtat leat oassálas­
tán válg­gaide. Dušše Johttisámiid lista lea unnit joavku
mii lea bistevaččat oassálastán. Listta nana ruoktu lea
Guovda­geaidnu. Vaikke vel časke oktii Sis-Finnmárkku
válgabiirriid stuorra válgabiirrin mas maiddái Porsáŋgu
lea mielde, de dattege lei jienasteaddjiid lohkumaŋemuš
válggas nu stuoris ahte ožžo 2 áirasa. Ii dáidde dát ealá­
husa lista nu bures lihkostuvvat 2013 čavčča válggas, go
dál leat Ávjovári biirres guokte válgalistta maid sáhttá
gohčodit ealáhuslistan. Dasto leat eará listtain ge johtti­
sámi ovddasteaddjit njunuš sajiin listtain. Dasto massá
Ávjovárri 1 áirasa 2009 válgga ektui, vállje dál 8 iige 9 ái­
rasa Sámediggái.
2009 válgga 7 válgabiire jienat
Dán tabeallas lea maŋemuš válgga bohtosat, buoidu­
dan loguid válgabiirriin gos dáža bellodagat leat ožžon
eambbo go beali jienain. Lea "váralaš" oaivvildit juoga
das manne aiddo golmma biirres leat dáža bellodagain
eambbo jienat go sámi joavkkuin. Oassi fástádusas sáht­
tá leat dat go aiddo dáid biirriin leat stuorát gávpogat.
Nuortaguovllu biirres lea Čáhcesuolu ja Girkonjárga,
Davviguovllus fas Áltá ja Hammerfeasta, ja Gáisi biir­
res lea Tromssa stuorragávpot. Dása mis váilu dat maid
Sámediggi lea guhká ohcalan, namalassii válgabohto­
siid dutkan. Doaivumis dákkárat ilbmet fargga, de mii
dieđášeimmet eambbo dan birra manne masá bealli
Sáme­dikki jienasteaddjiin jienastit dáža bellodagaid.
1 Nuortaguovlu Sámi 44,3% Dáža 55,7%
2 Ávjovárri Sámi 64,3% Dáža 35,6%
3 Davveguovlu Sámi 40,4% Dáža 59,6%
4 Gáisi Sámi 45,4% Dáža 54,6%
5 Viestarmearra Sámi 60,2% Dáža 39,8%
6 Máttasámi guovlu Sámi 62,8% Dáža 37,2%
7 Mátta-Norga Sámi 64,2% Dáža 35,8%
2013 Sámediggeválga
Seamma olu áirasat galget válljejuvvot boahtte čavčča
válggas go 2009, muhto juohkáseapmi rievdá. Galget
válljejuvvot 39 áirasa. Man galle áirasa juohke válgabiir­
res válljejit, mearrida dat man ollu ledje dieđihuvvon
Sámedikki jienastuslohkui geassemánu 30. b. dan jagi­