Sámis 13

9 / 60

Sámis 13/2013 9
ga bargiidbellodaga sápmelaččat leat de ásahan bel­
lodahkii "Samisk sosialdemokratisk forum" – Sámi
sosialdemokráhtalaš forum.
Dáža, dahje norgga politihkalaš gova mielde lei olgeš
beal­li ge mielde vuosttas válggain. Bellodat Høyre/
Olgeš ceggii válgalistta muhtin válgabiirriin, muh­
to ii juksan ovttage áirasa. Eambbo miellagiddevaš lea
dat ahte guovtte válgabiirres, Davvi Romssa ja Mátta-
Romssa válgabiirres, lei "Sámi borgár lista" mielde válg­
gas. Eai dát ge lihkostuvvan. Odne sii eai šat oidno, ja
dáidá leat Høyre/Olgeš odne sin bellodat sámedigge­
válggain.
Geaid mii jienastat
Válggaide oassálastin ja válgabohtosat vuosttas válgga
rájes 1989 oktan maŋemuš válggain mii lei 2009, lea
miellagiddevaš lohkamuš, ja maiddái fástádus dasa jos
sámi organisašuvnnat 25 jagi dás ovdal doivo sii galge
stivrret Sámedikki bistevaččat. Čuovvovaš tabeallas leat
guokte vuosttas ja guokte maŋemuš válgga. Dás lean
bidjan buot sámi joavkkuid jienaid oktii, ja seamma lean
dahkan dáža bellodagaid jienaiguin. Statistihkka mui­
tala ahte masá bealli sámediggeválgga jienasteaddjiin
jie­nastit dáža bellodaga. Gáldun leat almmolaš statis­
tihkat:
Válga­oassá­las­tit 1989 1993 2005 2009
Jienas­tedje 4.134/
77,8%
5.389/
77,7%
8.928/
72,6%
9.448/
69,3%
Sámi joavkkut 73,3% 63,3% 53,3% 54,1%
Dáža bellodagat 27,7% 36,7% 46,7% 45,9%
riikkačoahkkimis ovdal vuosttas sámedigge­válgga
gažaldaga galggai go organisašuvdna cegget válga­
listtaid. Eanaš "finnmárkku sápmelaččat" ledje vuos­
tá, muhto riikkačoahkkima eanetlohku dáhtui geava­
hit Riikkaorganisašuvnna, ja nu šattai. Vuosttas válg­
gaid bohtosat orro goit čujuheamen dasa ahte lei rivttes
mear­rádus. Vuosttas áigodagaid stivrrii NSR ja dan ovt­
tasbargojoavkkut Sámedikki.
Sámi sosialdemokráhtat ja Sámi borgá-
rat
Sápmelaš sosialisttat ja sosialdemokráhtat, olbmot geat
gieldda- ja stuorradiggeválggain jienastedje Bargiid­
bellodaga ja Sosialisttalaš Gurutbellodaga, digaštalle
vejolašvuođa cegget Sámi sosialdemokráhtalaš list­
ta vuosttas sámediggeválgii. Dát livččii dalle válgalis­
ta mii livččii vuođđuduvvon Norgga ja oarjemáilmmi
ideologiijaid vuođul, muhto dat ii galgan lean ovttage
dáža bellodaga vuollásaš joavku. Dán digaštallama mun
dovddan bures, go mun ge atnen iežan ideologálaččat
sosialistan, muhto in lean makkár ge dáža bellodaga
miellahttun. Sámi sosialdemokráhtaid organiseren bá­
zii dalle dušše jurddan.
Norgga Bargiidbellodaga báikkálaš bellodagaid sápme­
laččat ceggejedje de dáža bellodaga namas válgalisttaid.
Dáid sápmelaččaid gaskkas ledje maiddái muhtimat
sis geat guđđe NSR aiddo dan sivas go organisašuvdna
mear­ridii cegget válgalisttaid NSR namas. Vuosttas
válga­bohtosat čájehedje ahte ledje ollu sápmelaš jienas­
teaddjit geat válljejedje dáža bellodaga man sii juo jie­
nastedje gieldda- ja stuorradiggeválggain. Dán oaid­
ná erenoamážit válgabohtosiin Finnmárkkus. Norg­