Saemeste saaman 1

31 / 60

Saemeste saaman SÁMIS 1/2013 31
vuj sámi viessom
dan viessum-en bïjre, jïh gaavnim ahte dïhte jis eevre
sjeahta doen filosofijen dïejvesasse leahkimii (veaso-
me), dïhte mij daaroengïelen gohtje væren, ahte lea.
Doen leahkima dïejvesasse tjaekede dovne jie-
ledh, bearkadidh jïh årrodh – bearkadimmie jïh jiele-
devuekie. Im sïjhth bajjehtidh ahte leahkin ij leah
buerie saemien baakoe jïh filosofihke dïejvese, mohte
gosse joe gååvnese baakoe man lea mahte seamma
jïh aktelaaketje sisvegem golme saemien åejvie-smaa-
regine, man åvteste ibie galkh dam åtnose vaeltedh?
Darhkan dïhte viessun (veasome).
Joe leam aerebi tjaaleme, na. Sámis-aejkietjaale-
gisnie, saemiengïelen dïejvesi bïjre mah lea aktelen
gaajhkh sae­mien gïeline, nov goh duedtien jïh joejke­
men muhteste. Jïh aaj eevtjeme dejtie baakojde åtno-
se vaeltedh, ihke veljiem gïelese buakta jïh aaj vïjrebe
nuepieh rïhpeste teoretihke jïh praktihke baakoeev-
tiedæmman. Saemien­gïelene daarpesjibie jïjnjebh
dïejvesh, eeptseereme gosse galka jielemen teore-
tihke bielide guvviedidh jïh tjïelkestimmievuekieh
eevtiedidh. Daamhtaj lååjkedibie baakoeh jeatjah
veartenengïelijste, daamhtemes eenngeles- jïh teevet­
je­gïelijste, mohte ij leah goh buerebe saemiengïeli
gaskemsh baakoeh lååjkedh? Jïh nov aaj muvhth båe-
ries saemien baakoeh dååhkesjadtedh orre tsiehkes-
ne nuhtjedh, nov goh dihte baakoe gaalhpa­(skjold­),
gåarede dam skylhtine utnedh, geajnoen-­gaalhpa.
Man åajvoeh jis limh utneme aktelen tjaelemevue­
kie, die dle baakoeh eah lih nov ammes damteme
seamma magkarine smaaregine. Vïenhtem aelhkebe
dellie aaj sjædteme baakoeh gïeligaskem lååjkedh.
Guktie dellie luvliesaemien baakoe viessom noerhte­
saemiengïelene viessun:ine sjædteme. Jïh dellie
dovne luvle-, åarjel-, jïh noerhtesaemien studenth
åadtjoejin daejredh ahte filosofijesne jïh teoretih-
ke dïejvel­dimmesne dellie dïhte viessun/viessom/
veasome­ seamma goh vg. hermeneutihken dïejvese
Sein (teevetje­gïelen baakoe filosofihke suerkeste) –
årrome­(leahkin)? Die lea gujhth eensi gïeleevtiedim-
mie dïhte – vuj nov?
Åarjelsaemien
Veasoe – årromesijjie, jieledevuekie, gåetie
Veasodh – jieledh, årrodh. Guktie datne
veasoeminie­? Guktie gåarede?
Luvlesaemien
Viesso – jieleme, jielemetsiehkieh
Viessom – jieleme, jieledevuekie
Viessot – jieledh, årrodh. Guktie veasoeminie?
Guktie­gåarede?
Noerhtesaemien
Viessu – gåetie, veasoe, årromesijjie
viessun – årrome, veasastimmie (abstr.)
•
veasome,