Sámis 19-20

Sámis

19–20/2015 11

nimiin maid ii oktage gažat. Dat

lea juoga mii "dušše lea nu".

Čáppagirjjálašvuođas dát dieht-

telas-atnin boahtá oidnosii dan

bokte go molssaevttolaš eallin-

vuogit eai gieđahallojuvvo. Eanas

persovdnagovvádusat leat hetero-

fiila olbmuin, ja nu lea ge čáppa

girjjálašvuohta mielde ovddideame dakkár ovdagát-

tuid ahte Sámis eai leat homofiillat dahje eará LHBT-

olbmot, dahje ahte LHBT-olbmot eai leat dehálaččat.

LHBT-olbmot govviduvvojit dušše "mii" ja "sii"-

oktavuođas, mii geažuha ahte dát guokte joavkku eai

soaba oktii. LHBT-olbmot leat nappo spiehkastagat

das mii lea lunddolaš, ja dat eai gula "min" searvái. Dát

oainnut bohtet muhtin ládje ovdan buot girjjiin earret

Dán girjjis gal oaidnit ahte homofiillat gávdnojit, muh-

to nuppe dáfus govviduvvo homofiila sámi nieida lih-

kohis olmmožin gii ii duostta namas almmuhit, muhto

čállá anonyma blogga. Loahpas son jápmá, ja lea stuora

vejolašvuohta ahte son lea sorbmen iežas, dan eat dieđe

nu sihkkarit. Dát govvideapmi muitala muhtin ládje ah-

te homofiila eallin lea váttis, ii ge leat dakkár eallin maid

gánnáha eallit.

JÁVOHISVUOHTA JA HOMOFOBIIJA

Visot girjjiin mu dutkanmateriálas leat negatiiva guot-

tut homofiillaid hárrái oidnosis. Heteroseksualitehta

lea vuođđun ja norbman sihke ráhkisvuođas, seksua

litehtas ja sohkabealrollain, ja birastahttá buot jurda-

giid ja daguid visot girjjiin maid lean analyseren. Sih-

ke dákkár govvádusat ja homofiliija váilevaš gieđahallan

sáhttet leat mielde hábmeme jávohisvuođa mii fas nup-

pe dáfus sáhttá dagahit ahte LHBT-olbmot eai duostta

boahtit "skábes" olggos. "Skábe" lea metafora dan geat-

negahttojuvvon jávohisvuhtii mas

lea čielga mearkkašupmi hetero-

seksualitehta ja homoseksualiteh-

ta fápmodillái. "Skábe"-metafo-

ra iešalddis muitala ahte servoda-

gas lea heteroseksualitehta-hege-

moniija ja homofiliija lea juoga

man birra ii hubmojuvvo, dat lea

čihkosis.

Jávohisvuohta sáhttá maid leat mearkan dasa ahte olb-

mot leat vuostá. Jávohisvuohta lea dábálaš sámi vierru

ja mearka dasa ahte ii leat mielas dahje ovttaoaivilis, ja

nu sáhttá jávohisvuođa homofiillaid ja eará LHBT-olb-

muid hárrái dulkot mearkan dasa ahte dat ii leat juoga

man galggašii doarjut.

Sidjiide geat leat "skábes" sáhttá jávohisvuohta mield-

disbuktit ahte sii baicca válljejit eallit čihkosis. Hetero

fiillaide geat heivejit heteronormatiiva eallinvuoh-

kái ges sáhttá jávohisvuohta mielddisbuktit diehte

meahttunvuođa, amašeami ja balu molssaevttolaš

eallinvugiid hárrái, ja boađusin sáhttá šaddat homofo-

biija mii maiddái sáhttá mielddisbuktit ráŋggáštemiid

nu go veahkaválddálašvuođa ja cielaheami, vealaheami

ja olmmošvuoigatvuođaid rihkkuma.

Dáidet gal eará servodagat ja kultuvrrat maid leat hete-

ronormatiivvat, muhto majoritehtagirjjálašvuođas dat

tetge gávdnojit eambbo girjjit mat heivejit LHBT-lohk-

kiide. Sámi čáppagirjjálašvuohta orru leame erenoamáš

heteronormatiiva dan dáfus go ii gávdno eará go okta

dakkár girji, ja dan nai girjjis eallá váldopersovdna lih-

kohis eallima ja loahpas jápmá, dahje vejolaččat sorbme

iežas.

Govvideapmi mui

tala muhtin ládje

ahte homofiila

eallin lea váttis, ii

ge leat dakkár eal

linmaid gánnáha

eallit.