51 / 72
Sámis
21/2016
51
Erohus dakkár vearbbaid ja modála veahkkevearbbaid
gaskkas lea ahte dát vearbbat sáhttet oažžut passiivva
hámi. Wurmbrand (2012: 19) čilgehusa mielde ii sáhte
dakkár infinitiivvain leat siskkáldas strukturála kásus ja
danin oažžu objeakta nominatiivva kásusa go lea lokta-
nan subjeavtta posišuvdnii dego cealkagis (31).
31)
dass der Traktor zu reparieren versucht wurde
ahte tráktor-NOM divvut geahččaluvvui
Infinitiivvas ii leat passiivva morfologiija, muhto vearb
bas
versuchen
‘geahččalit’. Davvisámegielas ii leat dak-
kár cealkka go (31) grammáhtalaš, danin go lea objeak-
ta mii loktana subjeavtta posišuvdnii go aktiivva cealk-
ka, dego (32) a, biddjojuvvo passiivii. Go lea modála
veahkkevearba (omd.
fertet
) de objeakta loktana sub-
jeavtta posišuvdnii ja oažžu nominatiivva hámi, dego
ovdamearkka dihte cealkagis (32) b.
32) a. Mii fertet divvut biilla.
b. Biila ferte divvojuvvot.
Modála veahkkevearba ii sáhte oažžut passiivva hámi ja
lea váldovearba mii oažžu passiivva morfologiija. Nup-
pi dáfus, jus lea iežá restrukturerenvearba go modála ve-
ahkkevearba, de dat sáhttá oažžut passiivva hámi. Buoh-
tas cealkaga (33) a ja b.
33) a. Son geahččalii divvut biilla.
b. Divvut biilla geahččaluvvui.
Cealkagis (33) b lea vearba
geahččalit
passiivva hámis ja
áidna mii dáhpáhuvvá go davvisámegielas bidjá cealka-
ga passiivva hápmin lea ahte ageanta čihkkojuvvo. Ceal-
kagis (32) b lea ageanta ‘Mii’ mii čihkkojuvvo ja cealka-
gis (33) b lea ageanta ‘Son’ mii čihkkojuvvo. NP ‘biil-
la’ lea objeakta cealkagis (33) a verbii
divvut
, muhto ii
fal verbii
geahččalit
cealkagis (33) b, ja danin lea (32)
b grammáhtalaš muhto ii fal cealkka (34), maid sáhttá
buohtastahttit duiskka cealkagiin (31).
34) *Biila divvut geahččaluvvui.
Restruktureren- ja ii-restruktureren
vearbbat davvisámegielas
Davvisámegiela funktionála restrukturerenvearbbat
sáhttet leat modála (veahkke)vearbbat, eaige – dego
duiskagielas – aspektuála vearbbat, kausatiivva vearb
bat, áicanvearbbat ja lihkadanvearbbat. Davvisámegiela
funktionála restrukturerenvearbbaid dovdomearka lea
ahte dat eai sáhte oažžut passiivva hámit, eai sáhte oaž
žut imperatiivva hámi, eaige juoge temáhtalaš rollaid.
Dakkár cealkagiin main lea funktionála RV ii leat sisk
káldas PRO ja subjeakta lea loktanan vearbagihpus sub-
jeavtta sadjái, go VP vuolde juhkkojuvvojit visot temáh
talaš rollat, dego cealkagis (35) boahtá ovdan.
35) Mii leat ferten [
VP
<mii> oastit ođđa biilla].
Vearba
oastit
lea transitiivva vearba ja das leat guok-
te argumeantta juohkit, nubbi lea objeakta (mii oažžu
temáhtalaš rolla čuozahat) ja nubbi lea subjeakta (mii
oažžu temáhtalaš rolla ageanta)
9
. Restrukturereninfini-
tiiva lea vP
10
(iige VP dego duiskagielas) ja sáhttá dasto
juohkit temáhtalaš rolla siskkáldas argumentii (objek-
tii), muhto ii fal olgguldas argumentii (subjektii).
9 Gč. maiddái Svonni 2015: 164ff.
10 Gč. Svonni 2015: 196.