22 / 92
22
Sámis
19–20/2015
ÁLGGAHUS
Dán artihkkalis guorahalan oasi luohtešuoŋa doaimma
ja vásiheami girjáivuođas olbmuid eallimii, holistalaš
čalmmiiguin. Ja de vel suokkardalan luohtebidjama,
árbevirolaš geahčastemiin ja analyhtalaš čalmmiiguin.
Luohtebidjama šuoŋaráhkadeapmái eai bálljo gávdno
čálalaš gáldot mat dan gieđahallet, fáddá lea unnán dut
kojuvvon. Soames sámi dutki leat gal guorahallan ja čil
gen luohteduoji dajahus beliid, guđe láhkái juoigan lea
leamaš ja adnon sámi birrasiin, makkár vuogit gávdnojit
juoigamis ja nu ain. Muhto nu go máŋga eará ge árbe
virolaš duddjomii, de ii gávdno čálalaš čilgehus dasa
mot persovdnaluohti sáhttá ráhkaduvvot. Danin anán
miellagiddevažžan dan guorahallat ja geahččalit čilge
husaid ohcat, ovddemustá dakkár doaimmaid siste gos
persovdna ja šuokŋa leaba guovddážis.
Girjjiid
Muitalus sámiid birra
(MSB), man Johan Tu-
ri lea čállán ja girji
Luondu juoiggaha
(LJ), man Maj-
Lis Skaltje lea doaimmahan lean válljen geavahit čálalaš
gáldon guorahallamis. Dieid girjjiid olis oktan iežan
vásihemiiguin ja dieđuiguin maid dán rádjái lean čohk
ken vikkan dasto gávnnahit soameslágan vuogádaga
persovdnaluođi bidjama šuokŋaoassái.
HOLISTALAŠ GUORAHALLAN
Bajilčála hástala olbmo luonddu vásihit, boahtit biekka
ovdii, duoddarii dahje bohccuid lusa. Luondu ja eallu
lea leamaš ja ain lea mávssolaš doaibmalávdi dan dudd-
jomis mii dás lea guovddážis, luohtebidjan. Duddjoma
buktaga gohčodan sihke šuokŋan ja luohtin. Šuokŋan
dalle go lea easka ráhkadeami vuolde, eaiggáda haga. Ja
luohtin dalle go lea válmmastuvvon ja ožžon eaiggáda.
Aistton dan Sunná Vulle Nihko Ovllá/ Olof Pæivø, gii
dadjá ná (LJ s. 41)
:
...Nu dat gal láveje olbmot lohkat dolin, ahte juoi
gan lea bohcco melodiija. Dat hálida maid gul
lat musihka, boazu. Ja mon gal lean juoigan agi go
lean boazoravddas, muhto dál mon in leat dáláš
áigge šat juoigan. Dál mon in leat bohccuid luhtte..
In dieđe leaččai go oalát heaitán juoigamis, sávvamis ii
lean. Muhto dás sáhttá imaštit lea go boazu mii hálii-
da gullat musihka vai lea go bohcco eaiggát ieš. Soaitá
leat sáhka goappašiin, soameslágan gulahallamis. Mu
čeahcerohki Iŋgor Juhán / Johan Andersen Gaup maid
vástidii sullii dieinna lágiin skuvlamánáide geat dáhtto
diehtit manne sápmelaš lea álgán juoigat, ahte ferte han
juoigat vai eallu gullá olmmoš lea lahka ja oadjuduvvo.
B
i
e
g
g
a
b
u
k
t
á
– LUOHTEBIDJAMA HÁRRÁI DUŠŠE DAJALDAT, VAI JUOGA EARÁ ?
Ánte Mikkel Gaup