SÁMIS 17-18

Sámis

17–18/2014

Olu bággofárrehuvvon badjeolbmuin ii lean formalalaš

oahppu ja lei váttis gávdnat eará barggu go boazobarg-

gu. Kooperativvalaš fárpmas Lujávrris ledje ráddjejuv

von bargosajit, gos barge jo báikkálaš guođoheaddjit.

Bargguhisvuohta ja váilevaš iežaset ássansadji hásta-

lii bákkusfárrehuvvon badjeolbmuid náitalit ja ásahit

bearraša. Danin go albmáin geat eai buktán biepmu

bearrašii ja huksen dálu, ii lean birgejupmi.

Ekonomalaš geafivuohta, bargguhisvuohta ja ruovttu-

hisvuohta sakka váikkuhii birgejupmái sámi servoda-

gas Ruoššas oppalohkái. Dát fáktorat dolvo jugešvuhtii

ja olu olbmot leat jápmán lihkohisvuođain, riidduin ja

iešsorbmemis. Alla lohku čearddalaš seaguhuvvon nái-

tosat lasihii kultuvrralaš assimilašuvnna ja váilevaš sá-

megiela sirdáseami boahtte bulvii. Dan áigge lei garra

assimilašuvnnapolitihkka sámi oahppiide internáhtain

ja skuvllain, mii dagahii ahte olusat šadde bajás dušše

ruoššagielain. Guhkes fanasmáŧkkit dahje helikopter

máŧkkit, váilevaš geainnut ja buođđudeamit eastadedje

bákkusfárrehuvvon olbmuid mannamis ruovttoluotta

ruovttubáikkide:

Manin hálidat dohko mannat fas? Dat lea buođ

đuduvvon, visttit leat jávkan, ii leat mihkkige dop-

pe. Lea issoras doppe. Go vulgen dohko, de jorga-

lin gaskkamuttos, dovden dego livččen šaddamin

váibmobuohccin. Lei vuosttaš geardde go máhccen

fas dohko. Dál leat dušše muorat doppe. Lei hirp-

mus doppe, balddihatti, mieskan muorat ja buot

hiluid háluid, glásat ja boares uvssat ja nu ain.

Dovddan dego livččii deattán.

Jos geahččat dáid dáhpáhusaid stuorát govas, de leamaš

bággofárreheamit sámi guovlluin Norggas, Ruoŧas ja

Suomas maid. Muhto dat lea dáhpáhuvvan hui earáláh-

kai go Ruoššas. Bággofárreheapmi Ruoššas lei goavis go

eanet go 13 árbevirolaš gili fárrehuvvojedje dušše ovtta

gillái, Lujávrái. Sámi oaivegávpot Ruoššas ja gielda mas

dán áigge lea stáhtus "álgoálbmot bistevaš ássanguovlu".

Vaikke Guoládaga sámit eai leat olusat ja sin vásáhusat

eai leat buorit, baicce surgadat, de sii dan dihtii čájehit

nanusvuođa, doaimmalašvuođa, beroštumi iežaset

ruohttasiidda ja eallinmovtta. Dán áigge sii fitnet ieža

Arsjogk sijjt olbmot galledit giliset

maŋŋá bággofárreheami 2001.